ВАҲДАТИ МИЛЛӢ ВА НАҚШИ ҲОКИМИЯТИ СУДӢ ДАР ТАҲКИМИ ОН

Ваҳдат — номат сабзу ҷовидона бод,

Ҳар замон бар мо чу роҳу хона бод.

Бо муҳаббат, меҳр, бо сабри беандоза,

Поянда бошӣ, Тоҷикистони обод!

Сулҳу субот ва ваҳдати миллӣ — решаи устувор ва пойгоҳи пойдори ҳар миллату давлат аст, махсусан барои кишвари соҳибистиқлоли мо — Тоҷикистон, ки дар таърихи худ марҳилаҳои озмоишҳои душвору тақдирсозро паси сар намудааст. Пас аз соҳибистиқлолӣ, Тоҷикистон дар оғози роҳи нави худ қарор дошт, вале солҳои сангин ва ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ онро чун оташи сӯзон месанҷиданд. Бо вуҷуди ин, бо иродаи қавӣ ва сиёсати хирадмандонаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, сулҳи комил, сарзамини миллат ва якпорчагии давлат таъмин гардид. Ин ваҳдат ва сулҳ на танҳо поси хотири гузаштагонро пос медоранд, балки барои ояндаи дурахшон ва пойдори миллатамон замина мегузоранд.

Ин дастоварди бузургро на танҳо ҳамчун ҷашни миллӣ, балки ҳамчун дастовард ва фахри тамоми миллат бояд пазируфт, зеро ки бо талошҳои пуршарафи Пешвои муаззами миллат ва аҳли ҷомеа, Тоҷикистон тавонист дар радифи аз байн рафтани хатари парокандагӣ ва нооромӣ, ваҳдати миллӣ ва сулҳро барқарор созад.

Тавре Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иброз доштанд:

«Сулҳи ба дастовардаи тоҷикон таҷассумгари ҳушёриву заковати сиёсӣ, сабру таҳаммул ва фарҳанги баланди миллӣ ва давлатдории бостонии халқамон мебошад.»

Солҳои аввали истиқлолият барои Тоҷикистон солҳои пурталош буданд, ки дар он солҳо бо сабабҳои сиёсиву идеологӣ ва иҷтимоии мамлакат ба гирдоби ҷанги шаҳрвандӣ кашида шуд. Дар ин солҳои сангин, ки аз 1992 то 1997 идома дошт, зиёда аз 100 ҳазор нафар ҷони худро аз даст доданд ва беш аз як миллион шаҳрванди бегуноҳ маҷбур шуданд ба гурезагӣ ва муҳоҷирати иҷборӣ рафта, миллати тоҷик дар як ҳолати нигаронкунанда қарор гирифт. Ин ҷанг нафақат ҷони инсонҳоро таҳти хатар гузошт, балки арзишҳои аслии фарҳанг, давлатдорӣ ва ваҳдати миллиро зери таҳдид қарор дод.

Маҳз дар ҳамин лаҳзаҳои ҳассос эҳсоси эҳтиёҷ ба сулҳу оромӣ ва ягонагии миллӣ бештар аз ҳарвақта рӯйи кор омад.

Ба ҳамин хотир, давлат ва ҳокимияти судӣ вазифаи таъмини амнияти сиёсӣ, ҳифзи ҳуқуқ ва адолатро ҳамчун рукни асосии пойдории сулҳ бар дӯш гирифтанд.

Дар ин раванд, нақши Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун фарзанди фарзона ва ваҳдатофари миллат беш аз ҳама зоҳир гардид. Аз аввалин лаҳзаҳои таърихӣ, ӯ бо суханрониҳо ва иқдомҳои худ хатти созанда ва сулҳпарварро интихоб намуд. Ҳанӯз дар Иҷлосияи таърихии Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ӯ гуфта буд: «Ман кори худро аз сулҳ оғоз мекунам...»

Ин сухан на танҳо ваъдаи расмӣ, балки оғози як сафари пурмушкил барои наҷоти миллат буд. Бо талошҳои пайвастаи Пешвои миллат ва музокироти ҷиддӣ бо мухолифин, дар ниҳоят дар соли 1997 дар шаҳри Москва Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризояти миллӣ ба имзо расид, ки ин ҳуҷҷати таърихӣ барои барқарории сулҳу ваҳдати миллӣ ва пояҳои нави давлатдорӣ замина гузошт.

Бояд қайд кард, ки нақши ҳокимияти судӣ дар таъмини сулҳу субот ва таҳкими Ваҳдати миллӣ бо ман арзёбӣ мегардад. Зеро, таъмин намудани адолат ва қонуният ҳамчун меҳвари асосии ҷомеаи солим ва рушдёбанда ба шумор меравад ва бе фаъолияти мустақил ва эътимодбахши ҳокимияти судӣ сулҳу субот, эътимоди мардум ба давлатдорӣ, ки яке аз унсурҳои ваҳдат ба шумор мераванд, наметавонад устувор боқӣ монад.

Ҳокимияти судӣ бо таҳкими низоми қонунгузорӣ ва таъмини иҷрои қонунҳо рисолати таъмини адолат ва ҳифзи ҳуқуқи инсонро бар дӯш дорад. Дар Тоҷикистон баъди ҷанги шаҳрвандӣ, ки якҷоя бо таҳдидҳои дигар, ба монанди фасод ва заъфии низоми қонунгузорӣ мушкилотро афзун мекард, фаъолияти судӣ ба як унсури ниҳоят муҳим ва ҳалкунанда табдил ёфт.

Судҳо дар раванди барқарории сулҳ вазифадоранд, ки нисбати ҳар як шаҳрванд бе табъиз ва ба таври мустақил қарор қабул кунанд ва ҳуқуқи инсон ва шаҳрвандонро ҳимоя намоянд. Ин амал на танҳо эътимод ба давлат ва низоми қонунгузориро мебардорад, балки пайванди иҷтимоӣ ва эҳсоси баробарӣ ва эҳтироми ҳуқуқҳоро байни қишрҳо ва гурӯҳҳои гуногуни ҷомеа тақвият мебахшад.

Пешвои миллат бо далели возеҳ иброз доштанд:

«Дар замони ҳассоси пасосулҳ адолати судӣ бояд ҳамчун пояи устувори ваҳдати миллӣ ва суботи ҷомеа амал намояд.»

Баъди имзои Созишномаи сулҳ, Тоҷикистон бояд фазои нави ҷамъиятиро бо низоми мустаҳками ҳуқуқӣ фароҳам меовард. Бо вуҷуди мушкилоти иҷтимоӣ ва иқтисодӣ, қонунҳои нави миллӣ ва стандартҳои байналмилалӣ қабул шуданд, ки вазифаи ҳокимияти судиро боз ҳам тақвият доданд.

Дар чунин шароит, судҳо на танҳо қонунро татбиқ карданд, балки ба таъмини тартиботи ҳуқуқӣ, барқарории эътимод ва ҳамбастагии миллӣ мусоидат намуданд. Муҳимтарин вазифаи онҳо — ҳифзи ҳуқуқ ва озодиҳои инсон ва шаҳрванд мебошад, ки ин калиди таҳкими сулҳу субот ва ваҳдати миллӣ мебошад.

Чункӣ, агар ҷомеа ба ҳуқуқ ва адолат бовар надошта бошад, сулҳу субот ба осонӣ халалдор мешавад.

Ваҳдати миллӣ маънои якпорчагӣ ва муттаҳидии миллат ва тамоми қишрҳои ҷомеаро дорад, ки ин ба рушди устувори ҳар соҳа — сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ, фарҳангӣ ва амниятӣ таъсири мустақим мегузорад. Дар шароити ҷаҳони муосир, ки таҳдиду хатарҳо ба шаклҳои гуногун ва бо усулҳои мураккаб ба вуҷуд меоянд, нигоҳ доштани ваҳдати миллӣ вазифаи фардӣ ва умумиҷомеа аст.

Ҳокимияти судӣ дар ин самт ҳамчун кафили таъмини адолат ва баробарии ҳуқуқии шаҳрвандон, ҳалкунандаи мушкилиҳои мардум ва ҳифзкунандаи манфиатҳои давлат мебошад. Агар суд қонун ва ҳуқуқро бо эътимод ва бидуни таъсиррасонӣ таъмин накунад, ҷомеа ба осонӣ ба бунбасти нооромӣ дучор мегардад.

Тоҷикистон имрӯз бо дарназардошти таҳдиду хатарҳои гуногун, аз таҳдидҳои низомӣ, фарҳангӣ, то иқтисодӣ ва иҷтимоӣ қадамҳои устуворро ба сӯи рушди ҷомеа ва таъмини зиндагии шоистаи мардум мегузорад. Ин пешравиҳо наметавонанд бе таҳкими низоми судӣ ва адолати мустақил пойдор бошанд.

Судҳо дар роҳи таъмини қонуният, ҳифзи ҳуқуқ ва озодиҳои инсон ва шаҳрванд, ҳимояи манфиатҳои давлат пайваста барои таҳкими ваҳдати миллӣ хизмат мекунанд.

Ваҳдати миллӣ барои Тоҷикистон на танҳо рамзи сулҳу оромӣ, балки кафили рушди устувор ва ҳифзи ҳуқуқ ва озодиҳои шаҳрвандон мебошад.

Бо нигоҳ ба оянда, мо бояд таваҷҷуҳи бештарро ба таҳкими ҳокимияти судӣ, баланд бардоштани сатҳи касбии кормандони судӣ ва таъсиси низоми қонунгузории устувор равона созем. Танҳо бо адолати комил ва бо ҷорӣ намудани принсипҳои шаффофият ва мустақилияти судӣ метавон сулҳу ваҳдати миллиро ҳамчун пояи воқеии зиндагии шоистаи мардум ва давлат нигоҳ дошт.

28-умин солгарди Ваҳдати миллӣ ба тамоми мардуми шарафманди Тоҷикистон ва тоҷикони бурунмарз муборак бошад! Бо эҳтиром ба гузашта ва чашм ба оянда, мо бояд бо нерӯ ва масъулият барои пойдории сулҳу ваҳдати миллӣ ва рушди устувор ҳамеша талош варзем.

Орзумуродов Ҳилолутдин Ҷалилович

Ёрдамчии Раиси Суди Олӣ